Thanh tra Chính phủ: Hàng loạt sai phạm ở Ngân hàng Agribank

(TBKTSG Online) - Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) đã vi phạm hàng loạt qui định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong hoạt động huy động vốn và cho vay trong giai đoạn 2009-2012, theo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ.

Theo kết luận thanh tra, từ năm 2009 đến cuối năm 2011, Agribank đã chi tiền môi giới huy động vốn cho các đối tượng không phải là tổ chức tín dụng, khiến cho lãi suất huy động vốn vượt mức trần qui định của NHNN lúc bấy giờ là 14%. Tổng số tiền chi môi giới làm lãi suất vượt trần lên đến 283 tỉ đồng trong giai đoạn trên.
Agribank cũng vi phạm về thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng. Cụ thể, từ ngày 16-6-2009 đến ngày 12-7-2011, Agribank đã cho vay 189 khách hàng nhưng không có văn bản ủy quyền của tổng giám đốc theo qui định; dư nợ của các khách hàng nói trên vào cuối năm 2011 là hơn 13.816 tỉ đồng, và nợ xấu là 1.046 tỉ đồng.
Trong giai đoạn trên, mặc dù đã có văn bản của NHNN cấm huy động và cho vay vàng trên thị trường liên ngân hàng, nhưng Agribank vẫn thực hiện. Agribank cũng vi phạm qui định cấp tín dụng vượt 20% vốn tự có của ngân hàng cho các công ty con mà Agribank nắm quyền kiểm soát, với tổng mức cho vay giai đoạn trên là hơn 2.000 tỉ đồng và hơn 14.846 lượng vàng.
Agribank cũng cấp tín dụng tổng cộng 4.000 tỉ đồng cho công ty chứng khoán Agrisetco thông qua việc ứng vốn và đầu tư trái phiếu của Agrisetco, trái với qui định của NHNN trong Quyết định số 03/2007/QĐ-NHNN.
Ngân hàng cũng cho Công ty cho thuê tài chính ALC I, và ALC II vay tiền mua các khoản nợ phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính, cho vay mua tài sản đầu tư, cho thuê tài chính… Đến 31-12-2011, dư nợ cho vay mua tài sản đầu tư, tài sản cho thuê tài chính là 1.072 tỉ đồng trong đó nợ xấu là 35,5 tỉ đồng, và dư nợ mua các khoản phải thu của ALC II là 187,8 tỉ đồng. 
Theo qui định của Luật Các tổ chức tín dụng, từ ngày 1-1-2011 không có nghiệp vụ gửi tiền và nhận tiền gửi giữa các tổ chức tín dụng nhưng năm 2011, Agribank vẫn thực hiện gửi tiền và nhận tiền gửi có kỳ hạn với các tổ chức tín dụng khác với tổng doanh số lên đến hàng trăm nghìn tỉ đồng, trong đó có nhiều giao dịch gửi tiền và nhận tiền gửi đối ứng cùng giá trị, cùng kỳ hạn. Các giao dịch này thực chất là thủ thuật lách quy định về tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng, làm tăng "giả tạo" tổng tài sản trên báo cáo tài chính của các tổ chức tín dụng thực hiện giao dịch.
Agribank còn thực hiện giao dịch gửi tiền, cho vay đối với các tổ chức tín dụng khác với thời hạn 3-5 năm trong khi nguồn vốn cho vay không được xác định thời hạn, làm giảm chức năng dự trữ thanh khoản của nguồn vốn. Trên thực tế, đến cuối 2009, NHNN đã phải cho Agribank vay NHNN 5.000 tỉ đồng để xử lý mất cân đối thanh khoản.
Việc phân loại nợ có nhiều vi phạm dẫn đến chưa phản ánh đúng chất lượng tín dụng, nhất là tình trạng nợ xấu. Thanh tra đã rà soát lại việc phân loại nợ trên số liệu và báo cáo của Agribank và xác định tỷ lệ nợ xấu là 12,71%, nếu loại trừ các khoản nợ đã cơ cấu theo chỉ đạo của Thủ tướng thì nợ xấu là 12,21%, nếu loại trừ nợ xấu đã hạch toán ngoại bảng, cam kết ngoại bảng thì nợ xấu là 9,83%.
Kết quả kiểm tra trực tiếp 62 hồ sơ tín dụng với dư nợ hơn 15.750 tỉ đồng cũng cho thấy, khả năng nợ xấu của Agribank còn có thể cao hơn, nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp làm ăn khó khăn và bất động sản đóng băng.
Về xử lý rủi ro, qua kiểm tra 23 hồ sơ xử lý rủi ro cho thấy hầu hết các hồ sơ đều có nguyên nhân chủ quan xuất phát từ Agribank, từ khâu thẩm định trước khi cho vay, quyết định cho vay, kiểm soát trước khi giải ngân, giải ngân và theo dõi đôn đốc thu hồi nợ, dẫn đến việc khách hàng không trả được nợ và phải xử lý rủi ro.
Ngân hàng này cũng có nhiều vi phạm trong hoạt động đầu tư tài chính, đầu tư không hiệu quả dẫn đến mất vốn lớn hoặc nguy cơ thiệt hại lớn. Năm 2009, các công ty con 100% vốn đầu tư của Agribank lỗ 1.782 tỉ đồng, năm 2010 lỗ 4.393 tỉ đồng. Đặc biệt, hai công ty cho thuê tài chính ALC I và ALC II có nhiều vi phạm nghiêm trọng, lỗ lớn và mất hoàn toàn vốn chủ sở hữu.
Agribank đã đầu tư 144 tỉ đồng cổ phiếu CMC với giá 72.000 đồng/cổ phần, đến cuối 2011 thị giá chỉ còn 20,3 tỉ đồng. Đến cuối 2011, Agrisetco đầu tư 287 mã cổ phiếu giá trị ban đầu là 576 tỉ đồng, sau đó giảm còn 294 tỉ đồng.
Việc quản lý và đầu tư xây dựng của Agribank vi phạm qui định ở nhiều khâu trong các giai đoạn của quá trình đầu tư, với tổng số tiền sai phạm là 8.128 tỉ đồng. Thanh tra cũng nhận thấy vốn đầu tư xây dựng (chưa kể mua sắm thiết bị và công nghệ) hàng năm tại Agribank là rất lớn, khoảng trên 1.500 tỉ đồng, nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ thất thoát, lãng phí rất lớn.
Sau khi bị thanh tra, Agribank đã thực hiện một số giải pháp khắc phục, như xử lý kỷ luật 158 cán bộ, nhân viên trong đó miễn nhiệm 16 giám đốc. Ngân hàng cũng thực hiện thu hồi tiền chi cho môi giới và khách hàng khi huy động vốn nhưng chỉ mới thu hồi được 71 triệu đồng, đồng thời đã thu hồi dần dư nợ cho vay vàng và thu hồi vàng đã gửi tại các tổ chức tín dụng khác.

Agribank là ngân hàng thương mại nhà nước có quy mô lớn nhất trong hệ thống các tổ chức tín dụng, với mạng lưới rộng lớn, trải rộng khắp các tỉnh, thành phố. Dư nợ cho vay của ngân hàng này cuối năm 2012 là 480.453 tỉ đồng, trong đó cho vay lĩnh vực nông nghiệp nông thôn chiếm 66,6%.

Copy từ: Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn