Tháng Năm 28, 2013
Phạm Thị Hoài
Vài
tháng trước, một người từng tham gia những hoạt động không được chính
quyền Việt Nam ưu ái như biểu tình, kiến nghị, đồng thời là tác giả của
một số bài viết thẳng thắn về những đề tài nhạy cảm đăng trên blog cá
nhân, chia sẻ với tôi rằng cho đến nay ông vẫn an toàn và sự an toàn đó
có ý nghĩa lớn, vì nó giúp những người khác bớt sợ hơn.
Quả thật số người không còn sợ hay đã bớt
sợ bộ máy trấn áp của chế độ chưa bao giờ tăng nhanh như trong thập
niên vừa qua tại Việt Nam, và một phần quan trọng là do được khích lệ
bởi sự an toàn tương đối của cá nhân một số người đi ở hàng đầu. Cho đến
Chủ nhật vừa rồi, blogger Trương Duy Nhất thuộc về số ấy. Song việc ông
bị bắt khẩn cấp một lần nữa cho thấy: bảo hiểm chính trị ở Việt Nam chỉ
đảm bảo một điều duy nhất, đó là: nó không bảo đảm điều gì hết.
Trương Duy
Nhất đã chuẩn bị sẵn chỗ dựa lập luận để tránh cho mình khỏi trở thành
nạn nhân của bộ máy trấn áp một cách vô ích. Bài trả lời một nhân vật
Tom Cat nào đó của ông là tổng kết của những lập luận này, không ai có
thể bảo vệ ông xuất sắc hơn. Ông trình bày mình như một tiếng nói độc
lập chứ không đối lập, một nhà báo tự do chứ không li khai, một người
phát ngôn chính kiến riêng chứ không bất đồng chính kiến, phản biện chứ
không phản động, phản đối chứ không chống đối. Ông không treo biển “Kính
Đảng, trọng chế độ, yêu Bác Hồ” [i], không trưng hình
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, không đồng tình với mọi biểu hiện chống cộng
cực đoan, không đi biểu tình, chưa bao giờ kí tên vào một bản tuyên bố
hay kiến nghị, và bất chấp những tấn công và đe dọa từ nhiều phía vẫn
không rời góc nhìn KHÁC của mình. Trong nhiều năm trời, ông đi ở ranh
giới giữa an toàn và mạo hiểm mà tỉ lệ có thể là 51 % nghiêng về an
toàn.
Một số người có cảm giác rằng thời gian
gần đây, tỉ lệ ấy đã đảo ngược, Trương Duy Nhất đã ngày càng đi xa hơn
trong quan điểm phê phán chế độ và đó là một trong những lí do khiến ông
bị bắt. Tôi cho rằng mọi phỏng đoán đều vô nghĩa, vì không có một biểu
giá an toàn nào cố định trong một chế độ công an trị, trừ biểu giá duy
nhất là không làm gì hết. Ảo tưởng về những vùng an toàn nào đó, trớ
trêu thay, được nuôi dưỡng trên mảnh đất đầy mìn, gài bởi chính sách
chia để trị, kết tinh thành thủ pháp điêu luyện nhất của bộ máy an ninh
Việt Nam. Người chưa bị đụng tới có thể là một cái thớt hữu ích cho con
dao bổ xuống người nằm trên thớt. Hay đơn giản hơn, những người còn đi
xa hơn Trương Duy Nhất mà vẫn an toàn chẳng qua là “của để dành”, nói
theo cách dân dã của blogger Người Buôn Gió, cho những thao tác khác
trong chiếc hộp đen của bộ máy quyền lực mà chúng ta chịu đựng và dung
dưỡng.
Quan sát từ những bản án chính trị trong
ba năm gần đây (2011, 2012, 2013), tôi nhận thấy hai đặc điểm đáng lưu
ý: Thứ nhất, tuyệt đại đa số những người bị kết án đều không phải là
đảng viên Đảng Cộng sản [ii]. Thứ hai, tuyệt đại đa số
những người bị kết án đều không ở trong biên chế cán bộ, nhân viên, công
chức các cơ quan Đảng và nhà nước [iii]. Ông Trương Duy
Nhất thỏa mãn cả hai đặc điểm này. Khả năng vụ điều tra ông được đình
chỉ như trong trường hợp ông Phạm Chí Dũng, đảng viên, cán bộ Thành ủy
TPHCM khi bị bắt, có vẻ như xa vời.
Trở lại với câu chuyện mở đầu bài viết
này, vâng, tôi đồng ý rằng người ta bớt sợ khi dựa lưng vào an toàn.
Nhưng điều đáng nói hơn là: người ta có thể can đảm lên, khi chứng kiến
người khác thách thức mạo hiểm và đường hoàng chấp nhận cái giá của hành
động đó. Trương Duy Nhất rất chú trọng đến hiệu ứng thông điệp của các
hình ảnh. Ông từng ca ngợi hình ảnh hiên ngang của Cù Huy Hà Vũ, hình
ảnh trong trắng, đĩnh đạc của Nguyễn Phương Uyên. Bức hình chụp ông
trong ngày bị bắt cho thấy một Trương Duy Nhất khỏe mạnh và tự chủ,
không một nét khiếp nhược. Tôi hoàn toàn tin rằng nếu phải đứng trước
tòa, ông sẽ là một hình ảnh đẹp và hình ảnh ấy sẽ có ý nghĩa lớn, vì nó
gây cảm hứng cho lòng can đảm, cũng như blog Một góc nhìn khác của ông đã góp phần quan trọng để giới blogger Việt Nam bớt e sợ, khi ông còn an toàn.
© 2013 pro&contra
[i] Ngay sau khi Trương Duy Nhất bị bắt, chủ nhân của
blog “Kính Đảng, trọng chế độ, yêu Bác Hồ” này, nhà báo kì cựu Đào
Tuấn, người có nhiều bài viết nhạy bén và thẳng thắn mà tôi thường xuyên
theo dõi, lập tức lên tiếng với bài “Cái còng và khẩu súng không thể
chĩa vào Nhất”. Nhưng một ngày sau, bài ấy chỉ còn là mã 404 trên chính trang của chủ blog.
[ii] Riêng ông Vi Đức Hồi từng là giám đốc trường
Đảng một huyện ở Lạng Sơn, nhưng đã trở thành thành viên Khối 8406 và bị
khai trừ Đảng nhiều năm trước khi bị bắt.
[iii] Ngoại lệ duy nhất là ông Đinh Đăng Định, giáo viên trung học phổ thông ở Đắk Nông.
Copy từ: Hãy Dành Thời Gian
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét