VRNs (04.08.2013)
– Lâm Đồng – “Cho và nhận thông tin công khai trên mạng chính là “Mình
cho mọi người, và mọi người cho mình”, tất cả thành của chung mà không
mất cái riêng, rất tự do mà không chiếm được của nhau, đó chính là lý
tưởng “đại đồng” đầu tiên được thành hiện thực trên trái đất vậy, đó
cũng là nơi để “trí tuệ toàn thế giới liên hiệp lại” . Thú vị hơn nữa,
trong đại dương của thông tin ấy, ai có trí tuệ bao nhiêu thì góp bấy
nhiêu, nhưng được truy cập thông tin vô hạn, khai thác “tài nguyên” vô
hạn, có thể học và biến tri thức cả nhân loại thành của mình (chỉ lo đầu
mình không chứa nổi), thế là trong Thế giới Internet rõ ràng con người
được hưởng chế độ “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” ! Thế thì, hỡi
những người yêu Mác, quý vị phải yêu Internet muôn lần nhiều hơn chúng
tôi, hãy và xin đừng hạn chế, cắt xén những thuộc tính giải phóng và
liên kết nhân loại của Internet, đừng nhốt Internet vào “phòng kỷ luật”
của Việt Nam, khiến Internet phải tuyệt thực thì khổ”.
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu đã viết như vậy khi trả lời VRNs về Nghị định 72 – quản lý Internet, sẽ có hiệu lực từ 01.09 sắp tới.
VRNs: Thưa
Ts Hà Sĩ Phu, ông có thể tóm tắt nội dung chính của Nghị định 72 về
quản lý internet được chính phủ ban hành vào ngày 15.07, và có hiệu lực
ngày 01.09 có những điểm gì đáng chú ý?
Ts Hà Sĩ Phu: Nghị định 72/2013/NĐ-CP có cái tên khá dài: NGHỊ ĐỊNH QUẢN
LÝ, CUNG CẤP, SỬ DỤNG DỊCH VỤ INTERNET VÀ THÔNG TIN TRÊN MẠNG, gồm đến 6
chương và 46 điều. Nhưng dư luận quan tâm nhất đến các quy định về nội
dung đăng tải và thông tin trao đổi trên các trang mạng thế nào thì được
coi là “hợp pháp”, là được phép, thế nào là vi phạm . Mà tôi nghĩ đấy
mới là mục đích chính khiến Nghị định này ra đời, đặt ra những giới hạn
để đối phó với sự phát triển Internet hiện nay không theo ý của nhà cầm
quyền , vì Internet ngày càng tự khẳng định là kẻ đào mồ chôn chính sách
ngu dân, mà dân khôn thì khó “trị”. Ngoài vai trò nâng cao dân trí,
trên Internet đã xuất hiện khả năng hình thành các liên kết và các hội
đoàn, vuột khỏi tầm tay của “lãnh đạo”.
VRNs: Thưa
Ts Hà Sĩ Phu, điều 4 trong Nghị định 72 ở điểm thứ 5 có ghi: “Bảo đảm
chỉ những thông tin hợp pháp theo pháp luật Việt Nam mới được truyền, kể
cả truyền qua biên giới, đến người sử dụng Internet tại Việt Nam.”
Nhưng vấn đề đặt ra là thông tin như thế nào thì được gọi là hợp pháp,
cơ quan nào có quyền thẩm định điều này ạ?
Ts Hà Sĩ Phu: Đây là
điều quan trọng số 1 phải giải quyết khi ra Nghị định này, nếu không quy
định thật cụ thể thì sẽ rất chủ quan tùy tiện. Nhưng trong kỷ nguyên
thông tin ngày nay mà quy định những “thông tin hợp pháp” thì thật khó
và rất lạ, có lẽ chẳng nước nào có. Thông tin thuộc loại “mật” thì nhà
nước đã giữ chặt, thông tin kích động bạo lực nhất là kích thích lối
sống sa đọa thì dư luận tán thành ngay là phải cấm nhưng xem ra nhà nước
cũng không kiên quyết thực hiện và thực hiện còn ít hiệu quả. Phải
chăng sự “hợp pháp” ở đây là đối chiếu với khuôn mẫu chính trị chính
thống của đảng và nhà nước? Điều này thì ông Lê Doãn Hợp đã từng nói báo
chí phải đi theo “lề phải” rồi. Nhưng cuộc sống tự nó cứ phát sinh ra
“lề trái”, người ta muốn nghe “bằng cả hai tai” để sàng lọc. Tôi nhớ câu
của nhà báo Huy Đức tặng nhà báo Ba Sàm: Báo Ba Sàm thì đưa tin chính
thống, báo chính thống lại đưa tin ba sàm! Trong cuộc thi đua để chiếm
lòng tin cậy của dân, có khi phía “lề phải” đã thấy mình yếu thế nên
phải nghĩ ra luật để kiềm chế đối thủ “lề trái” đang được lòng dân? Nếu
lấy “lề phải” làm chuẩn thì các trang Basam, Bô-xít và hầu hết các Blog
cá nhân hiện nay đều phạm luật cả.
VRNs: Thưa
Ts Hà Sĩ Phu, vào ngày 31.07, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông
Lê Nam Thắng nói: “Trong thực tế có thể vẫn còn nhiều trang Facebook
đang tổng hợp thông tin, các cơ quan quản lý sẽ tăng cường thanh tra xử
lý. Tổng hợp còn liên quan đến vấn đề bản quyền, sở hữu trí tuệ, không
phải lấy chỗ nọ sang chỗ kia, đưa lên thành của mình được. Trích dẫn
phải xin phép và được đồng ý. Ngay cả việc đưa thông tin cá nhân cũng
phải tuân thủ quy định pháp luật”, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền
thông Lê Nam Thắng bổ sung.” Ông bình luận như thế nào về điều này?
Ts Hà Sĩ Phu: Quy định
Blog cá nhân chỉ được nói chuyện cá nhân, không được liên quan đến tập
thể, đến các thông tin tổng hợp dù là thông tin chính thức từ nhà nước
ư? Vấn đề này tôi cần nói hơi dài vì nó phản khoa học và phản nhân văn
đến ký lạ. Trước hết điều này vi phạm điều 19 của Luật quốc tế nhân
quyền, vi phạm quyền công dân được tham gia vào việc điều hành xã hội,
vi phạm quyền tự do tư tưởng và lập hội đã quy định trong hiến pháp, và
chống ngay đường lối quần chúng vốn có của ĐCS khi tuyên truyền phổ biến
chính
sách.
Nhưng điều tôi muốn nói kỹ hơn là nó
chống lại lô-gích tự nhiên của tư duy và ngôn ngữ. Trong hoạt động của
bán cầu đại não, dù cấp thấp ở động vật hay cấp cao ở người luôn có hai
quá trình “phân tích và tổng hợp”. Qua các giác quan, bộ não cứ tự nhiên
thu thập mọi thông tin từ môi trường xung quanh, để các tế bào thần
kinh thực hiện sự phân tích và tổng hợp bên trong vỏ não và từ đó phát
sinh hành động để thích nghi. Đến con người, do sống thành xã hội, do
giao lưu giữa người với người, sự “phân tích và tổng hợp” trong vỏ não
mới hình thành nên ngôn ngữ và tư duy. Bản chất tư duy và ngôn ngữ đã
mang tính xã hội, tính giao lưu, tính tổng hợp, nên trong thế giới của
tư duy không thể có vùng nào là vùng cấm. Dù luật có cấm, sự tổng hợp
vẫn cứ diễn ra trong đầu người ta.
Đặt vùng cấm trong tư duy là chống tự
nhiên, chống xã hội và chỉ những người ít lao động trí óc mới nảy sinh ý
định cấm đoán này. Tôi còn nhớ trong cuộc bắt tù tôi năm 1995, một vị
tướng công an bảo tôi: anh cứ việc tự do tư tưởng, tự do sáng tác, nhưng
anh để trong ngăn kéo của anh thì chẳng ai cấm anh cả! Nói thế vì chưa
hiểu bản chất của ngôn ngữ và tư duy đương nhiên phải mang tính xã hội,
phi giao lưu bất thành tư tưởng. Cho tự do tư tưởng nhưng cấm giao lưu
khác nào tay phải ban cho nhưng tay trái giật lại, đó là thứ “tự do đánh
đố ” theo mẹo Trạng Quỳnh, cho tự do “ị” nhưng không được “tẻ” thì
không cấm mà hóa ra cấm!
Cao thêm một tầng nữa là sự hình thành
những người Trí thức và giới Trí thức-văn nghệ sĩ. Nhiều học giả đã
khẳng định một đặc điểm chết không bỏ được của người Trí thức là cứ
“xớ-rớ” vào những việc không phải của mình hay không thuộc chuyên môn
của mình, cứ “giật chén rượu trong tay người khác mà tưới khối hận trong
đời mình”[1], để mình tự cười tự khóc trước thế gian gian, về những
nông nỗi của thế gian. Cá nhân và xã hội đã tan vào nhau thành một! Trí
thức là vậy, rồi từ “Trí” kết tinh thành “Chí”. Cấm họ viết về tất cả
những điều mà họ quan tâm là muốn giết cái “Chí” trong họ. Nhưng “tam
quân khả đoạt súy dã, thất phu bất khả đoạt chí dã” (có thể đoạt một ông
tướng trước mặt ba quân, chứ không thể đoạt cái chí trong đầu một con
người)![2] . Quen thói võ biền, cũng không cướp được cái Chí trong đầu
kẻ Sĩ?
Những người soạn thảo Nghị định còn đe
rằng: Muốn trích dẫn ai thì phải xin phép, bao giờ người ta đồng ý mới
được, nếu không là vi phạm bản quyền! Ghê thiệt, thế thì các Blog chúng
ta vi phạm suốt ngày, vi phạm liên tục mà đâu có chờ nhau xin phép? Lời
đe dọa ấy là không hiểu luật tự nhiên trên mạng. Mạng Internet là một
kho thông tin khổng lồ, mọi thông tin, mọi tri thức của cá nhân đểu đổ
về một đại dương thông tin ấy. Thông tin cá nhân có bản quyền khi lưu
vào đó tự nhiên được lưu cả thời gian và bản quyền, ai muốn trích thông
tin ra xin cứ tự do nhưng phải ghi kèm xuất xứ, nếu muốn ăn gian biến
thành của mình cũng sẽ bị cộng đồng mạng phát hiện và lên án, không dễ
gì chiếm được tác quyền.
Cho và nhận thông tin công khai trên
mạng chính là “Mình cho mọi người, và mọi người cho mình”, tất cả thành
của chung mà không mất cái riêng, rất tự do mà không chiếm được của
nhau, đó chính là lý tưởng “đại đồng” đầu tiên được thành hiện thực trên
trái đất vậy, đó cũng là nơi để “trí tuệ toàn thế giới liên hiệp lại”
. Thú vị hơn nữa, trong đại dương của thông tin ấy, ai có trí tuệ bao
nhiêu thì góp bấy nhiêu, nhưng được truy cập thông tin vô hạn, khai thác
“tài nguyên” vô hạn, có thể học và biến tri thức cả nhân loại thành của
mình (chỉ lo đầu mình không chứa nổi), thế là trong Thế giới Internet
rõ ràng con người được hưởng chế độ “làm theo năng lực, hưởng theo nhu
cầu” ! Thế thì, hỡi những người yêu Mác, quý vị phải yêu Internet muôn
lần nhiều hơn chúng tôi, hãy và xin đừng hạn chế, cắt xén những thuộc
tính giải phóng và liên kết nhân loại của Internet, đừng nhốt Internet
vào “phòng kỷ luật” của Việt Nam, khiến Internet phải tuyệt thực thì
khổ.
Nhưng có điều người Mác-xít thường tự
mâu thuẫn. Khi muốn xóa bỏ tính cá nhân để “tập thể hóa” con người thì
định nghĩa con người chẳng qua là sự “tổng hòa những mối quan hệ xã
hội”, đến khi không muốn cho con người liên kết với nhau thì lại hết sức
khoanh con người trong ranh giới cá nhân mà nghị định 72 này là một ví
dụ điển hình.
VRNs: Thưa Ts Hà Sĩ Phu, theo ông, Nghị định này sẽ được nhà nước triển khai như thế nào? Liệu có làm được điều họ muốn không ạ?
Ts Hà Sĩ Phu: Như trên
tôi đã trình bày, nhiều điều trong Nghị định 72 đã chống lại quy luật
của xã hội và của tự nhiên. Nhưng hãy chiêm nghiệm bài học vĩ mô: Một
chủ nghĩa từng bao trùm cả một hệ thống thế giới nhưng chỉ vì chống lại
quy luật mà còn bị quy luật đào thải, thì những Nghị định lẻ tẻ chống
lại quy luật sao có thể tồn tại được, dù cho lúc đầu người ta cố sức thi
hành? Những ví dụ về những quy định vô lý rất chủ quan thì sẽ thất bại
đã có rất nhiều xin miễn kể ra ở đây. Còn nếu quả thực nhà nước đủ tự
tin vào nền dân chủ gấp vạn lần tư bản của mình thì hãy đem Nghị định 72
này trình ra Liên hiệp quốc như một đề tài để tranh cử vào Hội đồng
Nhân quyền xem sao!
Huyền Trang, VRNs đặt câu hỏi
Ts Hà Sĩ Phu trả lời
=================
[1] Lý Trác Ngô (tác giả Trung Quốc đời Minh)
[2] Khổng Tử (sách Luận ngữ)
Copy từ: Truyền Thông Chúa Cứu Thế