Xổ số kiến thiết nước nhà, chắc không đó?

Phạm Kỳ Anh (*)
	Mới đây, tin đưa bên Mỹ có người nhập cư trúng số độc đắc trên 330 triệu đô la Mỹ. Nghe thấy sướng, tự nhiên sinh máu tham, muốn chơi xổ số kiểu ấy. Mà thiệt, nếu thần tài gõ cửa, chỉ cần vớ được vé số trúng chừng vài triệu đô la, có khi giúp được cho nhiều thứ, nhiều người. Sao họ trúng lớn thế? Hóa ra, bên đó chơi rất sang. Hôm trước số độc đắc không ai trúng, số tiền trúng thưởng để gộp cho người may mắn trúng đợt sau. Nhiều lần không ai trúng, tổng số tiền trúng thưởng độc đắc gộp lại càng nhiều, người trúng cuối cùng hưởng sạch. Ai may phước trúng như thế là đổi đời luôn. Chính giá trị giải thưởng lớn, tuy may rủi nhưng minh bạch, buộc “nhà cái” phải tung đủ chiêu tiếp thị, tổ chức khoa học, gọn nhẹ, nhưng phải bảo đảm có lời. Đối với kinh doanh tài chính, kinh doanh may rủi, nghề này không có lời, thậm chí không lời to, đố họ thèm làm. Giải có giá trị càng lớn, càng hấp dẫn thị trường, khách hàng càng đông. Nhớ có kỳ được công tác tại Singapore trong những năm 1994-1995, vào vài khu chợ, thấy thiên hạ xếp hàng dài, cứ tưởng họ cũng chờ đến phiên mua lương thực như bên mình. Tôi mạnh dạn hỏi một ông đứng tuổi, cũng quần xà-loỏng áo sơ-mi xoàng xoàng, rất bình dân, thì mới biết…hóa ra họ xếp hàng mua vé số! Lượng “nhà cái” cũng không nhiều. Chắc vì họ sợ ra càng nhiều, càng giành giật khách hàng của nhau, thì chỉ “ta giết ta”. Vả lại, ra nhiều nhà cái làm gì, còn để dân chúng phải lao động, tìm công ăn việc làm nơi khác. Chơi xổ số, chẳng qua thỉnh thoảng tìm may rủi cho vui vậy thôi. Có lẽ chẳng có nơi nào trên thế giới có lượng nhà cái hay công ty xổ số kiến thiết nhiều như nước ta. Hầu như ngày nào cũng có xổ số khắp trên mọi miền. Mới đây, trên tờ báo nọ có ghi lại lời thú nhận của các quan chức của các công ty xổ số nhiều nơi trong nước nói rằng lượng vé số hàng ngày bán ra chỉ chừng 30%, còn lại là niêm phong để làm thủ tục hủy. Chính vé bán không hết, không chạy nên nhiều nhà cái rất sợ vé mình xuất bán gặp phải xui rủi: “bị” trúng độc đắc. Bị trúng càng nhiều, càng thua. Và, bài báo cũng cho rằng lượng vé bán ế, nhưng đơn vị xổ số nào cũng mừng báo với lãnh đạo đều có lời lớn hàng năm! Nếu đem cách phân phối, phục vụ bán vé của nhiều nhà cái xổ số nước ta với các nước khác, làm sao mà vé số ta ế được! Cứ hàng ngày, có khi cả hàng vài chục nếu không nói hàng trăm ngàn người, đưa vé số đến tận hang cùng ngõ hẻm. Đôi khi khách hàng không muốn mua, cũng phải với tay rút một vài tấm…vì ngại. Vài ba tháng một lần, bạn bè chúng tôi hẹn nhau ra bờ sông Sài Gòn, bên bờ kè chung cư Thanh đa bù khú. Cứ mỗi lần như thế, có khi đến cả năm bảy lượt người đến chào bán vé số. Đôi lúc lượt người đến bán còn đông hơn cả người ngồi quanh bàn. Chưa có khi nào “thần tài” gõ cửa chúng tôi cả. Giả sử như trúng độc đắc 1,5 tỉ đồng mỗi vé, cũng chẳng đủ để mua nổi căn hộ cho người thu nhập thấp, nên, nói như ông bạn tôi, mua để “làm phước”, chủ yếu để giúp người đi bán vé dạo, tuyệt đại bộ phận đều là những người cơ nhỡ, không có công ăn việc làm chắc chắn. Chắc vị thần tài…cũng ít chịu hóa thân vào những anh chị em cơ nhỡ để đưa lộc đến cho người mua đâu. Vì nếu như thế, những người bán vé dạo đáng được hưởng phước trước. Như vậy, có thể nói rằng hệ thống chân rết bán vé số của nước ta phải nói là hùng mạnh nhất thế giới. Thế thì tại sao lượng vé số ế đến 70%? Vả lại, hệ thống xổ số của ta chủ yếu để người tạm đủ ăn giúp người túng thiếu khi mua vé, hay có người hay nói trong các chương trình từ thiện “lá rách ít đùm lá rách nhiều” chứ chưa hẳn là một hệ thống xổ số “vị kiến thiết”. Với cơ cấu giải thưởng “không ngon”, với cách phân phối vé qua đội quân hùng hậu nhưng thần tài chưa muốn giúp, khó kéo được người “có của ăn của để” vào tham gia chơi xổ số để kiến thiết đất nước như hiện nay các nhà cái đang làm. Đó là chưa nói tới chuyện nhiều đại lý rải rác khắp mọi miền là nơi ghi “lô đề”, tạo điều kiện cho nhiều tay nghiện cờ bạc ngày nào cũng được “đã cơn”, gây nên nhiều cảnh trớ trêu cho an ninh-xã hội. Rồi kỹ thuật làm giả vé, gian lận đủ kiểu…làm ồn ào thêm dư luận. Nên chăng, hệ thống nhà cái trên toàn quốc nên tập hợp vào một đến hai trung tâm, cách ra vé gọn nhẹ, văn minh và cơ cấu giải phải lớn và hết sức minh bạch để hấp dẫn nhiều người vào mua xổ số, để thực sự mua vé trước tiên cầu may, sau đó rõ ràng vì mục tiêu kiến thiết nước nhà. Trong nông nghiệp, ta đang vận động nông dân vào “cánh đồng mẫu lớn” để sản xuất làm ăn. Hệ thống xổ số nước nhà hiện nay nên xóa bờ bao vuông ruộng bé nhỏ ở các địa phương, cục bộ của mình mới mong nói chuyện kiến thiết đất nước. ____________________________________________________ (*) Tư vấn kinh doanh HTX Cà phê Lâm Viên, Di Linh, Lâm Đồng

Copy từ: Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn