Những kiểu tranh luận thiếu tư cách, nhân cách

Trong cuộc sống khi có chuyện tranh chấp, tranh luận với nhau mà thay vì tập trung vào việc chính cần nói, cần bàn, bên này lại quay ra nói xấu cá nhân bên kia, lôi chuyện đời tư của bên kia ra để đả kích, khi đó người ta gọi là “bỏ bóng đá người”.

Làm thế chứng tỏ là đuối lý, bất lực, thiếu tư cách và nhân cách, là không bình đẳng và công bằng trong tranh luận. Tóm lại như thế là chơi xấu.

Thị trường bất động sản trong nước đang đóng băng, đang khủng hoảng. Người ta đang tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng này. Có nhiều phương cách được đề ra. Nhưng tựu trung phương cách chính được nói đến nhiều nhất là Chính phủ phải can thiệp, phải ra tay ứng cứu, giúp đỡ các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này. Phần đông người đều cho đó là cách giải cứu tối ưu, hiệu quả, sẽ có hiệu lực vực dậy nhanh chóng thị trường bất động sản. Bất ngờ doanh nhân Alan Phan lên tiếng với một đề nghị gây sốc: Hãy để cho thị trường bất động sản rơi tự do, không cần Chính phủ giải cứu, sau một thời gian nó sẽ lập lại cân bằng và phát triển trở lại. Lập tức đề nghị của ông Alan Phan gây tranh luận mạnh mẽ. Một số nhà nghiên cứu kinh tế và những người am hiểu thị trường tỏ ra thích thú, đồng tình với ông. Nhưng CLB bất động sản thì bức xúc, bực bội và đòi được đối chất, tranh luận với ông. Và ông Alan Phan đã chấp nhận đối thoại với yêu cầu có mặt của những người am hiểu kinh tế nói chung và bất động sản nói riêng. Ông cũng nói trong cuộc tranh luận này sẽ không có bên nào thắng mà là cùng nhau tìm ra con đường cứu thị trường bất động sản đang khủng hoảng hiện nay.

Câu chuyện diễn ra như thế là bình thường khi các ý kiến trao qua đổi lại. Nhưng điều không bình thường, điều đáng phê phán là trong khi chưa tìm ra cách bác bỏ đề nghị của ông Alan Phan thì một số người đã tìm cách moi móc việc riêng của ông, lấy lịch sử kinh doanh của ông để chứng minh là ông sai, ông liều khi đề xuất cho rơi tự do thị trường bất động sản. Cái cần tranh luận ở đây là tại sao ông Alan Phan lại nêu ra đề xuất đó, nó có cơ sở lý thuyết và thực tiễn nào, nó có khả thi không, nó sẽ đưa lại hiệu quả nào chứ không phải là ông đã làm gì trong quá khứ, ông đã thất bại ra sao trong quá trình xây dựng sự nghiệp của mình. Kiểu tranh luận mà hỏi “Alan Phan là ai” thì đúng là kiểu “bỏ bóng đá người”. Đó là kiểu chơi không đàng hoàng, minh bạch, chứng tỏ người chơi yếu thế. Trong tranh luận, khi một bên đã chơi kiểu “bỏ bóng đá người” như vậy thì không còn gì để nói nữa, thì không đáng nói với nhau nữa, thì coi như bên đó đã chịu thua.

Tôi đã từng gặp phải kiểu này trong các cuộc tranh luận văn học. Trước một tác phẩm, tác giả, một hiện tượng văn học, lẽ ra tranh luận, đối thoại là phải xoáy sâu vào chính đối tượng, phân tích, bình luận, đánh giá nó khách quan và khoa học thì người ta lại xoay sang nói về cá nhân người tranh luận, lôi những chuyện riêng tư không giúp ích gì cho việc làm sáng tỏ vấn đề đang bàn đến. Rốt cục đọc các bài viết gọi là tranh luận như vậy, độc giả không thấy được điều họ cần, thay vào đó họ chỉ thấy phơi bày tư cách đáng xấu hổ của một bên tranh luận.

Sự kiện Alan Phan và thị trường bất động sản thêm một lần nữa báo động về văn hóa tranh luận, đối thoại ở ta. Nó cho thấy môi trường đối thoại đang bị ô nhiễm vì lợi ích, không phải là để truy cầu chân lý, tìm đến sự thật. Mà đây chỉ mới là một dạng tranh luận, có thể gọi là tranh luận kiểu “bỏ bóng đá người”. Còn một dạng nữa là tranh luận kiểu “cả vú lấp miệng” mà thời gian qua cũng đang bùng phát. Tranh luận theo hai kiểu này thì người thua thiệt chính là phía chủ trương tranh luận như vậy và hậu quả là làm rối loạn dư luận xã hội.

PHẠM XUÂN NGUYÊN

Copy từ: Pháp Luật