Semen Novoprudsky - Báo động đỏ
Phạm
Nguyên Trường dịch
Nước Nga gần Ukraine hơn là người ta tưởng
Những người bị giết
và bị thương ở Kiev chính là nạn nhân của một nhà nước rõ ràng là đã thất bại.
Nếu tháng 11 năm 2013 ông Yanukovych lặng lẽ ký thỏa thuận hợp tác với EU, và
không tham gia vào vụ tiền tống bỉ ổi nhắm vào Moscow và Brussels thì đã không
có các nạn nhân này.
Ở đâu không có nhà nước thực sự thì những bi kịch
đẫm máu chắc chắn sẽ lặp đi lặp lại.
Nhưng
đấy không chỉ là bi kịch của Ukraine. Gần một phần tư thế kỷ sau khi Liên Xô sụp
đổ, gần như ở tất cả mọi nơi trong không gian hậu Xô Viết đều không có nhà nước
thực sự. Nga, khác với Ukraine là được dầu và khí đốt cứu. Trên quốc huy của
chúng ta đáng lẽ phải là giàn khoan dầu và đường ống dẫn khí chứ không phải là
đại bàng hai đầu. Những đồng dollar thu được từ dầu và khí đốt hiện đang che chắn
được cái lỗ thủng chưa xây xong của nhà nước Nga
Cho đến nay, các nước
cộng hòa thuộc Liên Xô cũ vẫn còn rất nhiều điểm chung. Cụ thể là những dấu
hiệu chung chứng tỏ rằng họ đã không xây dựng được một nhà nước vững chắc. Dễ
hiểu là hơn hai thập kỷ một chút là thời gian quá ngắn để xây dựng nhà nước từ
con số không. Nhưng nó vẫn là phần ba cuộc đời của một con người tương đối thọ.
Trong thời gian này có thể tạo ra ít nhất là một bộ khung của Nhà nước. Nhưng ở
các nước của chúng ta người ta mới xây dựng được những biệt thự-pháo đài của
chính quyền, đề chính quyền trốn khỏi những người dân sống bên ngoài những bức
tường của pháo đài mà thôi.
Có
thể nói mà không sợ sai rằng Cộng đồng các quốc gia độc lập là Cộng đồng của quốc
gia chưa hoàn thiện. Những biểu hiện chính của các cấu trúc nhà nước không ổn định,
quai thai ở Nga, ở Ukraine, ở Belarus cũng như Uzbekistan, Tajikistan, Armenia
và Azerbaijan đều giống nha.
Thứ nhất, về nguyên
tắc là không thay được chính quyền bằng con đường hòa bình vì không có một
cơ chế hợp pháp cho việc thay đổi như thế. Chính phủ hiện hành ở những nước
này, về nguyên tắc, không cho phép khả năng mình sẽ thất bại trong các cuộc bầu
cử. Kết quả là, bất kỳ cuộc bầu cử tổng thống nào ở Cộng đồng các quốc gia độc lập
cũng
hoặc biến thành một trò hề của những vụ gian lận hàng loạt, hoặc là biến thành
một cuộc trưng cầu dân ý, thực chất là kéo dài quyền lực cho đến hết đời của
nhà cầm quyền.
Còn trong giai đoạn
giữa các cuộc bầu cử thì các nhà lãnh đạo này tìm cách diệt sạch những đối thủ
thực sự. Nếu không làm được như thế thì sẽ có những cuộc đảo chính đẫm máu (sau
khi Liên Xô tan rã đã từng xảy ra ở Gruzia, Azerbaijan và Kyrgyzstan).
Cuối cùng là những vụ
làm xiếc vô liêm sỉ với hiến pháp, tạo điều kiện cho các nhà lãnh đạo ngồi ở
ghế tổng thống quá hai nhiệm kỳ. Thay đổi độ dài của một nhiệm kỳ tổng thống -
và thế là mốc tính thời gian của hai nhiệm kỳ được khởi động lại từ đầu (đấy là
trường hợp của các nước Kazakhstan, Uzbekistan và Tajikistan). Để tạo ra ảo
giác về sự thay đổi quyền lực và bỏ qua các quy định Hiến pháp về việc không
được ứng cử ba nhiệm kì liền, người ta bổ nhiệm một tổng thống gỉa (nước Nga ).
Còn trong tập đoàn cầm quyền thì người ta chọn một kẻ kế nhiệm đáng tin cậy,
rồi sau đó làm mọi việc, cả có thể lẫn không thể, nhằm ngăn chặn chiến thắng
của phe đối lập (Armenia).
Dấu hiệu thứ hai của
quốc gia chưa hoàn thiện là chế độ cầm quyền tiến hành tư nhân hóa đất nước và chia
tài sản đang hoạt động cho những kẻ thân cận. Tất nhiên là các chế độ quân chủ
cũng làm như thế, nhưng dù sao đấy cũng là nhà nước hợp pháp.
Trên lãnh thổ của Liên Xô dường như chưa có
các vương quốc, vương triều và các đế chế Hồi giáo. Nhưng hầu hết tổng thống đều
cư xử như các ông vua, sa hoàng hay quốc vương Hồi giáo. Chỉ có điều là bất hợp
pháp mà thôi.
Do
đó chính quyền ở các nước SNG không muốn bị thay thế, họ sợ đến chết việc
sau đây: một chính quyền khác sẽ lên, sẽ tịch thu hết tài sản và sẽ làm lợi cho
người của mình và sẽ đàn áp những ông chủ cũ.
Đặc điểm quan trọng
thứ ba của của quốc gia chưa hoàn thiện là không có đường lối chính trị và
kinh tế tự chủ và rõ ràng. Lấy đâu ra đường lối như thế, nếu toàn bộ nỗ lực của
chính phủ là để làm giàu cho cá nhân và nắm giữ tài sản. Thật nghịch lý, nhưng
cũng hoàn toàn tự nhiên là các tổng thống muốn cầm quyền suốt đời đối xử với
tài sản của đất nước cũng chẳng khác gì những tên chiếm đóng và những kẻ làm
theo thời vụ.
Họ quan tâm đến tương
lai của mình và tương lai của bộ xậu (để không bị lật đổ), chứ không quan tâm
tới tương lai của đất nước được giao phó cho họ, chứ chưa nói tới tương lai của
dân chúng. Trong khi đang nắm quyền phải lo cho con cái và bạn bè. Chính quyền của
quốc gia chưa hoàn thiện bao giờ cũng là ăn uống chứ không phải là sứ mệnh phục
vụ đất nước và người dân.
Biểu hiện thứ tư -
coi thường quyền tự do của các phương tiện truyền thông đại chúng và các thiết
chế của nhà nước. Hầu như trong tất cả các nước SNG đều không có quốc hội bình
thường và tòa án bình thương. Quốc hội trở thành món đồ trang trí của dân chủ
hay cái mà gần đây chúng ta gọi gọi là chiếc máy in bị khùng – thành cơ chế
chuyên tạo ra những bộ luật đàn áp và vô lý, ngăn chặn quyền tự do của người
dân. Các phương tiện truyền thông thật sự tự do ở các nước SNG ngày càng ít đi,
còn kiểm duyệt thì tăng lên. Trong lĩnh vực này và trong những năm gần đây Nga
đã nhanh chóng tiến đến và tiến đến một cách có ý thức với các tiêu chuẩn của
những nước độc tài vùng Trung Á.
Tấn
công vào các phương tiện truyền thông là hệ quả tự nhiên của sự độc chiếm chính
quyền và thiếu trách nhiệm của chính quyền. Các phương tiện truyền thông đại
chúng là một trong những hình thức kiểm soát chế độ cầm quyền hiệu quả nhất mà
xã hội nắm trong tay. Loại bỏ tất cả các hình thức kiểm soát mình chính là
nhiệm vụ quan trọng nhất tất cả các chính quyền vô trách nhiệm.
Máu đổ một cách tàn
bạo ở Kiev nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta đang đối mặt với các mảnh vỡ bị biến
dạng, ở mức độ khác nhau, sau sụp đổ về chính trị và kinh tế của Liên Xô, chứ
không phải là với những nhà nước độc lập và những quốc gia đang phát triển một
cách có kế hoạch.
Một trong những mảnh
vỡ đó là Ukraine, nước này có nguy cơ cháy và tan thành những mảnh nhỏ ngay
trước mắt chúng ta. Nhưng trong các nước hậu Xô Viết, trong đó có nước Nga,
cũng có những rủi ro tương tự. Vì vậy, tiếng vọng từ Kiev cũng có thể bay tới
Moscow. Mà có thể bay đến sớm hơn nhiều người vẫn tưởng.
Copy từ: Phạm Nguyên Trường’ blog
..............
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét