Mạnh Quân.
Hôm qua (18.2), Văn phòng Chính phủ đã tổ chức hội nghị về tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN) 2014 – 2015 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Mặc
dù hội nghị này nêu ra được những việc đã làm được và những vướng mắc,
cản trở quá trình tái cơ cấu (TCC) khối DNNN, nhưng theo một số đại
biểu, một số cơ chế, chính sách dự thảo mới vẫn chưa cụ thể để đẩy nhanh
quá trình TCC, mới bắt đầu nhưng đã có dấu hiệu ì ạch…
Bức tranh kinh doanh của khối DNNN do Chính phủ đưa ra tại hội nghị
cho thấy nhiều mảng xám màu. Theo báo cáo này, năm 2012, tổng doanh thu
hợp nhất khối DNNN trên 1,7 triệu tỉ đồng, lợi nhuận đạt trên 167.000 tỉ
đồng (trên tổng tài sản trị giá gần 2,4 triệu tỉ đồng), tăng 12% so với
năm 2011. Nhưng tổng số nợ phải thu cũng rất lớn với gần 276.000 tỉ
đồng, nợ phải trả gần 1,35 triệu tỉ đồng. Trong khối tập đoàn, tổng công
ty, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu bình quân năm 2012 là 16%
nhưng có bảy tập đoàn, tổng công ty lỗ 5.380 tỉ đồng, chín công ty mẹ
lỗ 1.448 tỉ đồng. Tổng hợp từ 25 tập đoàn, tổng công ty nhà nước có số
lỗ luỹ kế đến hết năm 2012 là 17.033 tỉ đồng, 16 công ty mẹ lỗ 11.820
tỉ đồng.
Các con số thống kê về kết quả thực
hiện TCC, cổ phần hoá (CPH) khối DNNN đều cho thấy, việc sắp xếp, CPH
khối DNNN luôn khiến cho các DNNN hoạt động hiệu quả hơn so với thời kỳ
chưa TCC, CPH. Theo bộ Tài chính, việc TCC giúp các DNNN đi đúng hướng,
phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế, thúc đẩy phát triển thị trường
chứng khoán, tài chính...
Theo báo cáo của 3.576 doanh nghiệp
sau sắp xếp, CPH gửi bộ Tài chính thì có 85% doanh nghiệp có doanh thu
cao hơn trước khi TCC, CPH; 90% số doanh nghiệp sau sắp xếp, CPH có lợi
nhuận năm sau cao hơn năm trước, 86% có số nộp ngân sách tăng cao hơn
năm trước...
Tuy nhiên, một vấn đề lớn diễn ra trong
ba năm qua là tiến độ CPH các DNNN diễn ra quá chậm. Theo ông Phạm Viết
Muôn, phó ban chỉ đạo Đổi mới phát triển doanh nghiệp Trung ương, từ năm
2011 – 2013, cả nước chỉ sắp xếp được 180 doanh nghiệp, trong đó, CPH
99 doanh nghiệp. Nếu so với con số DNNN đã CPH từ trước đến nay là 4.065
doanh nghiệp thì con số doanh nghiệp được CPH này rõ ràng là quá thấp.
Tốc độ phê duyệt đề án TCC chậm, chủ yếu được thực hiện trong năm 2013.
“DNNN vẫn dàn trải trong nhiều ngành lĩnh vực Nhà nước không còn nắm
giữ”, ông Muôn nói.
Một trong những hoạt động cần thiết để
thực hiện TCC là thoái vốn ngoài ngành, hoạt động này tiến độ cũng không
được nhanh. Theo ông Phạm Viết Muôn, hiện các doanh nghiệp đã thoái
được 4.164 tỉ đồng trên tổng số 21.797 tỉ đồng đầu tư ra ngoài lĩnh vực
chính, đạt 19%. Nhưng đáng nói là trong số vốn đã thoái, chỉ có 267 tỉ
đồng bán ra được bên ngoài, còn lại là giao dịch nội bộ.
1.001 lý do… chậm
Theo lãnh đạo bộ Tài chính, những chậm
trễ của quá trình TCC khối DNNN tuy có những nguyên nhân khách quan như
thị trường chứng khoán, bất động sản sụt giảm khiến tiến độ bán cổ phần,
cổ phiếu ra công chứng và thoái vốn đầu tư khó khăn nhưng cũng có nhiều
nguyên nhân thuộc về chủ quan. Bên cạnh thực tế chính sách sắp xếp, đổi
mới DNNN liên quan nhiều đến các bộ luật khác nhau, phải chờ sửa đổi...
thì có một thực tế khác là các cơ quan chuyên trách về sắp xếp, đổi mới
doanh nghiệp phối hợp chưa tốt. “Một số bộ, ngành, địa phương, tập
đoàn, tổng công ty... chưa quan tâm đúng mức, chưa tích cực, quyết liệt
triển khai lộ trình TCC và chưa báo cáo kịp thời Chính phủ các vướng mắc
để kịp thời xử lý”. Bộ này cũng thừa nhận: “Cơ chế quản lý nhà nước
chưa theo kịp với thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp, chức năng đại
diện chủ sở hữu DNNN còn chồng chéo...” Bộ Tài chính nhận định: “Cơ chế
giám sát, đánh giá hoạt động DNNN chưa có tác dụng cảnh báo, ngăn chặn
việc sử dụng, quản lý yếu kém vốn và tài sản nhà nước”.
Nhận xét về quá trình TCC khối DNNN vừa
qua, ông Trần Bắc Hà, chủ tịch ngân hàng BIDV cho rằng, việc TCC chậm là
do chưa có chiến lược, chưa có cách thức thực hiện tốt. Theo ông Trần
Bắc Hà, áp lực lớn TCC rất lớn khi mục tiêu đến 2015 phải CPH trên 400
doanh nghiệp nữa trong khi một số cơ chế xử lý vướng mắc chưa làm rõ tuy
đã có chính sách đưa giá trị sử dụng đất vào để xác định giá trị tài
sản doanh nghiệp nhưng theo nguyên tắc, tiêu chí thị trường nào cũng
chưa rõ ràng và chính cơ quan chỉ đạo cũng còn lúng túng. Hay quy định
về thoái vốn ngoài ngành của DNNN, theo ông Trần Bắc Hà, việc thoái vốn
chậm, nhưng muốn nhanh cũng không khả thi nếu không thay đổi cách thức,
tư duy. “Thoái vốn mà dưới giá trị sổ sách rất dễ đến mất vốn. Quy định
thoái vốn còn bao quát, chưa cụ thể với nhiều trường hợp”, ông Hà nói.
Càng chậm càng… xấu
Đáng chú ý, theo ông Trần Bắc Hà, hiện
nay, tuy khối DNNN có đóng góp tới 32% GDP nhưng tổng dư nợ tín dụng
dành cho khối này trên 60%. “Năng suất, sức cạnh tranh của DNNN đang có
xu hướng suy giảm, không tăng lên, nợ đọng đã lên trên 145.000 tỉ, tập
trung chủ yếu ở các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, dự báo khoảng 20 –
30% trong số đó là nợ không đòi được, ảnh hưởng đến hoạt động của các
ngân hàng”, ông Hà nhận xét.
Báo cáo của ban chỉ đạo Đổi mới phát
triển doanh nghiệp cũng thừa nhận: “Hiệu quả của doanh nghiệp (DNNN)
chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, năng lực cạnh tranh thấp”. Tuy
vốn nhà nước ở doanh nghiệp tăng mạnh nhưng doanh thu, lợi nhuận, nộp
ngân sách, tỷ suất lợi nhuận trên vốn lại tăng không tương ứng.
Đây cũng là lần đầu tiên, bộ Tài chính
đưa ra đánh giá về mô hình tập đoàn, tổng công ty nhà nước: “Việc thí
điểm chuyển các tổng công ty nhà nước sang mô hình tập đoàn kinh tế bộc
lộ những bất cập: đầu tư dàn trải, số lượng thành viên tăng không tương
xứng theo năng lực quản lý dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn nhà nước
kém...nên cũng đã (đến lúc) kết thúc thí điểm, không nhân rộng để triển
khai”.
Chính sách mới vẫn thiếu động lực
Cũng trong hội nghị này, Văn phòng Chính
phủ đưa ra một số dự thảo chính sách mới để đẩy mạnh tiến trình TCC
khối DNNN như quyết định ban hành tiêu chí, phân loại DNNN của Thủ tướng
Chính phủ; chỉ thị của Thủ tướng về đẩy mạnh TCC các DNNN đến năm 2015;
nghị quyết của Chính phủ về một số giải pháp đẩy mạnh, sắp xếp DNNN
giai đoạn 2013 – 2015. Trong các văn bản này, có một số chính sách mới
như cho phép đưa giá trị sử dụng đất vào định giá doanh nghiệp; cho phép
thoái vốn đầu tư dưới mệnh giá hoặc dưới giá trị sổ sách sau khi đã trừ
chi phí dự phòng và đầu tư tài chính; xử lý trách nhiệm tập thể, cán bộ
doanh nghiệp không hoàn thành nhiệm vụ TCC… Những điều này được hy vọng
sẽ thúc đẩy nhanh hơn quá trình TCC. Tuy nhiên, nhận xét về những cơ
chế chính sách này, tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, quyền viện trưởng viện
Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, vẫn thiếu cái gì đó làm
động lực cho quá trình TCC khối DNNN.
Theo SGTT
Copy từ: Một Thế Giới
....................
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét