XỬ QUAN “NHẠT” HƠN XỬ DÂN.

Mấy ngày tòa xử anh em nhà họ Đoàn, cả trên báo chí chính thống (dù chỉ được
đưa tin theo kiểu tăng phản ánh kết quả, giảm bình luận), trên các kênh truyền thông xã hội, truyền thông chém gió vỉa hè, âm ỉ trong từng gia đình, công sở, bàn phát sốt. Có thể quan điểm có khác, thậm chí chênh nhau, thậm chí còn bị soi là có kẻ thù địch ở đâu đó giật dây kích động, thì vẫn phải khẳng định là mối quan tâm của cộng đồng với số phận anh em họ Đoàn rất nóng, từng buổi một, từng ngày một, từng chi tiết một.
Đến giờ, qua hai ngày xét xử các quan phạm tội trong vụ cưỡng chế đầm Vươn, gọi nôm là vụ Vươn 2, thì không khí chùng xuống đến ngạc nhiên: Báo chí đưa tin một cách trể nãi và đơn điệu, công chúng thì chẳng mấy ngó ngàng gì đến, trên mạng xã hội hình như cũng quên…Nói theo ngôn ngữ sân khấu hồi kịch Vươn 1 viết khá, đạo khá, âm thanh, tiếng động, nhạc khá, cuốn, hấp dẫn , nhưng đến hồi kịch Vươn 2, nhạt hẳn, đuối, chán, chẳng bõ xem.
Vì sao nhạt?
Nhạt 1: Vì sai kịch. Vấn đề kịch ở Vươn 2 hoàn toàn không chỉ là cái nhà hai tầng (lúc xảy ra nhiều bác quan cứ đau đáu ghi vào tim mình cái chữ lều cơ). Cái nhà ấy chỉ là một trong nhiều thứ thiệt hai mà gia đình họ Đoàn đã cay đắng gặt hái phải vụ cưỡng chế trái pháp luật. Hàng mấy năm đi khiếu nại, rồi xử, rồi khiếu nại, thậm chí còn bị tòa lừa, là ngần ấy thời gian gia đình họ Đoàn thấp thỏm, không dám đầu tư, không dám làm ăn lớn, cò cưa sinh sống vậy qua ngày qua tháng để đợi kết quả khiếu nại. Và tới khi một lệnh cưỡng chế sai bét tung ra, cộng tất tần tật thiệt hại thì nói như anh Vươn phát biểu trước tòa là không thể biết đã thiệt hại bao nhiêu tỉ, chứ không hẳn là con số mấy trăm triệu được tòa công bố. Kịch sai nên nhạt. Người ta chăm chú vào việc xử việc bắn chết một con chim và đền một con chim mà không thèm tính đến, vì phát súng bắn chết con chim đó mà cả đàn chim ngàn con bay mất. Khi xem kịch, khán giả thấy kịch sai thì chán, ngáp, bỏ về, nói chuyện, hoặc ngủ, thì vụ án này cũng thế, nhận định thiệt hại chưa tới nơi tới chốn, chưa tổng quát, chưa chính xác thì còn gì để xem? Nếu đặt lên bàn cân công lý phép cộng của những thiệt hại sau mấy năm chính quyền gây khó cho dân, ngáng trở dân, dọa dẫm dân, thì tội của mấy quan kia cộng lại sẽ là bao nhiêu năm tù cho xứng, và đó không còn là tội “ hủy hoại tài sản” nữa.
Nhạt 2: Ừ thì nếu cứ coi kết tội loanh quanh việc phá cái nhà anh em họ Đoàn đi, làm sao mà điều tra khó nhọc đến thế, làm sao mà phải nhiều tháng mới bắt, mới túm được tay day được trán người phạm tội như vậy, chắc chắn, với tài năng và kinh nghiệm của các điều tra viên, việc tóm cổ lũ phạm tội chỉ trong khoảnh khắc. Một vụ điều tra tội phạm như vụ này dễ lắm, vì nó không phức tạp, xe ủi của ai, biết rồi, ai thuê biết rồi, ai gọi biết rồi, hỏi lui hỏi tới vài ngày ra cả dây. Dân cũng biết thừa. Và không cãi được vì nó rành rành ra đó. Nhưng mà mãi không khởi tố bị can được, mãi không kết tội được. Dư luận không ai nói gì nhưng họ biết cả đấy. Kịch như thế gọi là kịch kẹo kéo, hết kịch rồi còn kéo, thấy rõ can phạm rồi vẫn kéo, vẫn chưa kết luận, vì thế nó nhạt, chán không muốn bàn. Đụng vào dân thì hăng thế, ầm ầm, đàn bà con trẻ đang đứng trên đê xa cả cây số cũng bắt ngay, còn mấy bác quan rõ tội, rõ lệnh, rõ hành vi mà kéo những nửa năm…Kẹo kéo thế là nghĩa làm sao? Nhạt.
Nhạt 3: Cái nhạt này nằm ở tình hình chung, dân gian biết rồi, xử quan bao giờ mà chẳng nâng lên thật cao rồi quạt gió phát mát rười rượi, người ta không còn tin vào sự nghiêm minh khi xử quan, trái lại người ta lo lắng sợ pháp luật chồng chềnh quả tạ rơi mạnh vào đầu dân đen khốn khổ. Thì hóa ra đúng trong vụ này, cáo trạng lừng lững tội danh, lừng lững điều khoản, lừng lững án phạt những 5 năm, những 10 năm, những 12 năm, vèo cái chẳng hiểu sao, tình tiết không thay đổi, chứng cứ không thay đổi mà cuối cùng thì treo treo treo treo. Làm thế dư luận không buồn theo dõi là phải, nhạt là phải. Nhạt này là nguy cơ, nguy cơ mất niềm tin vào cơ quan công quyền, nguy cơ này tất nhiên cao gấp triệu lần nguy cơ khán giả quay lưng với vở kịch nhạt ở nhà hát.
Nói thế không có nghĩa là mong người ra toà phải chịu án nặng. Nhà tù không phải là nơi mong muốn của con người. Nhưng khi đã sinh ra nhà tù, sinh ra án phạt, thì mọi thứ đều phải rành mạch, rõ ràng, tội đã kết phải xử đúng tội. Xử anh Vươn tội giết người mà án 5 năm ( dù dư luận mong anh Vươn trắng án) cũng là xử sai. Xử các quan thấp tụt dưới khung cáo trạng mà không có lấy lý do thuyết phục nào cũng là xử sai.
Kịch sai thì không thành tác phẩm.
Nếu cứ xử sai kiểu này bất thành tòa.
Bất thành tòa thì bất thành công lý.
Rứa thôi.




Copy từ: Nguyễn Quang Vinh